Kamień: herb i pochodzenie nazwy miasta
Herb Kamienia Pomorskiego przedstawia stojącą za murem postać w czerwonej szacie i białej opończy, której głowa otoczona jest aureolą świętości, po obu stronach postaci dwa pastorały. Do dnia dzisiejszego trwają spory, kogo przedstawia postać w herbie miasta, będąca jednocześnie patronem, opiekunem miasta; jedni twierdzą, że św. Ottona biskupa Bambergu Apostoła Pomorza, inni natomiast, w tym także niżej podpisany, że św. Jana Chrzciciela, patrona katedry. Zwolennicy pierwszej tezy twierdzą, że biskup Otto został kanonizowany za działalność misyjną na Pomorzu oraz że znajdujące się obok niego dwa pastorały symbolizują biskupstwo w Bambergu oraz biskupstwo pomorskie. Ottona nie doprowadziła jednak do świętości działalność misyjna na Pomorzu, lecz wierność Rzymowi. Stojąc między cesarzem i papieżem, jako kanclerz cesarza Henryka IV biskup Bambergu wierny był kościołowi. Otto nie był także nigdy biskupem Pomorza, nawet misyjnym, gdyż biskupstwo pomorskie powstało rok po jego śmierci.
 |
 |
 | |
| |||
Historię herbu Kamienia Pomorskiego należy wiązać z dniem 24 czerwca, ze świętem Jana Chrzciciela. W dniu tym w 1124 roku do Kamienia przybyła misja chrystianizacyjna Ottona biskupa Bambergu. Prawdopodobnym jest fakt, że także budowę katedry rozpoczęto w dniu św. Jana Chrzciciela 24 czerwca 1175 roku, a więc pół wieku po wizycie tu Ottona biskupa Bambergu. Najstarsza pieczęć kapitulna, znana z dokumentów z lat 1216-1248 przedstawia chrzest Chrystusa w Jordanie oraz napis: Sigill. ecclie. sci. Iohis. in Camin. Większość herbów wywodzi się z pieczęci, które powstawały znacznie wcześniej.
Kiedy powstał pierwowzór herbu taki, jak go dziś postrzegamy, nie wiadomo, prawdopodobnie na przełomie XIII/XIV wieku. Wzorem mógł być św. Jan Chrzciciel, po raz pierwszy przedstawiony samodzielnie w pozycji stojącej na pieczęci dziewiątego biskupa kamieńskiego Jaromira I księcia Rugii (1289-1293), czyli mniej więcej takiej, jak to jest uwidocznione na późniejszych herbach Kamienia aż do dnia dzisiejszego. Zasadniczy obraz herbu jest niezmienny, jednak różni się w szczegółach. - Na jednej z wersji św. Jan Chrzciciel, stojąc za murami miejskimi, ma ręce złożone, w innej wersji w jednej ręce trzyma jagnię, leżące na książce, prawdopodobnie Biblii. Na niektórych wersjach herbu św. Jan Chrzciciel wpatruje się w falujące wody Zalewu Kamieńskiego u podnóża murów miejskich. Znacząco różnią się także w poszczególnych wariantach herbu gwiazdy lub rozety na murze oraz pastorały, symbolizujące arcybiskupstwa w Gnieźnie i Magdeburgu - metropolie, które mimo egzempcji papieskiej walczyły o zwierzchnictwo nad diecezją kamieńską.
W czasie Wojny Trzydziestoletniej (1618-1648), choć nie wiadomo dokładnie kiedy, patronem katedry, a także miasta stała się postać kobiety, ubranej w szaty o wielkich bufiastych rękawach z wysoką kryzą pod szyją. Pastor i historyk ze Szczecina - Ludwik Wilhelm Brüggemann, proboszcz kościoła św. Ottona, w 1779 roku tak opisał herb Kamienia: „Herb miasta przedstawia siedzącą na dużym krześle z oparciem pannę lub zakonnicę. W dolnej części tarczy znajdują się dwie róże” (3). Herb ten znany jest z pieczęci Magistratu, widniejącej na dokumencie z 1788 roku. Choć nie wiadomo, kogo przedstawia postać na herbie, to wielu historyków twierdzi, że jest to księżna Zofia Holsztyńska, żona Bogusława VIII. Księżna Zofia była w 1448 roku fundatorką drugiego kamieńskiego szpitala, szpitala św. Gertrudy.
Otto Hupp, niemiecki grafik i heraldyk, ok. 1898 rok opracował ujednolicone w formie herby miast pomorskich. Pod herbem Kamienia (4) umieścił napis: Kamień na Pomorzu, Wolne miasto Prus, w prowincji pomorskiej, w rejencji szczecińskiej.
Postać św. Jana Chrzciciela patrona diecezji kamieńskiej była wzorem dla herbów Koszalina i Bobolic (sprzed 1945 roku), a pastorały - dla herbu Karlina, miejscowości leżących w Księstwie kamieńskim.
Współczesny, ustalony po 1945 roku herb, przedstawia postać św. Jana Chrzciciela w czerwonej szacie i białej opończy ze złotą aureolą, stojącą na niebieskim tle pomiędzy dwoma złotymi pastorałami, za białym murem obronnym.
Tak więc, będący w herbie Kamienia Pomorskiego św. Jan Chrzciciel przez ponad 600 lat patronuje miastu i jego mieszkańcom.
Nazwa. Najstarsze zapisy wymieniają miasto: w 1124 roku - Chamin, w 1140 roku - Chamin, w 1159 roku - Camin, w 1176 roku - Camyn, w sagach skandynawskich z XII wieku Steinborg. Nazwa, nie budząca żadnej wątpliwości, wywodzi się od wyrazu „kamień”. Również nazwa skandynawska jest tego potwierdzeniem: Steinborg oznacza dosłownie Kamienny Gród. Pochodzenie tej nazwy na ogół łączy się z olbrzymim głazem narzutowym, tkwiącym w wodach rzeki Dziwny, obok wyspy Chrząszczewskiej, charakterystycznym punktem orientacyjnym dla całej okolicy w pobliżu miasta. Jest to tym bardziej uzasadnione, że w okolicy miasta nie występują żadne większe skupiska podobnych głazów, czy mniejszych kamieni. Forma zgermanizowana brzmi Kammin lub Cammin.
Marian Klasik
Opracowane na podstawie:
Bernhardi W., Otto in: Allgemeine Deutsche Biographie
Kähler W. CAMINER HEIMATGRÜSSE 2005 R., Eine Theorie: Otto von Bamberg
Marciniak R., Dobra kapituły kamieńskiej do połowy XV wieku
Spuhrman R., Geschichte der Stadt Cammin in Pommern und des Camminer Domkapitels
Począwszy od XIV w. na pieczęciach powtarza się postać św. Jana nad murami miejskimi i miedzy dwoma pastorałami. Na niektórych wersjach św. Jan trzyma w lewej ręce jagnię na księdze, a na murze widnieją dwie gwiazdy. Współczesny herb przedstawia stojącą na niebieskim tle, pomiędzy dwoma złotymi pastorałami i za białym murem obronnym postać św. Jana w biało-czerwonej szacie ze złotą aureolą. Symbole herbowe odzwierciedlają więc przynależność miasta do biskupów kamieńskich.
Źródło: Tadeusz Białecki „Herby miast Pomorza Zachodniego”.
Tekst został pierwotnie opublikowany na portalu miejskim Kamienia Pomorskiego (www.kamienpomorski.pl).
Marian KLASIK - dziennikarz, historyk, regionalista, działacz społeczny z Kamienia Pomorskiego. Urodził się 21 maja 1939 roku w Rudzie Śląskiej-Goduli (województwo śląskie), od 1957 roku na Ziemiach Zachodnich, w województwie szczecińskim. Pracował w administracji samorządowej i organizacjach społecznych.
Od ponad 45 lat zajmuje się dziennikarstwem, współpracował z „Głosem Szczecińskim” i „Wiadomościami Zachodnimi”, był redaktorem „Gazety Powiatowej - Ziemia Kamieńska”, obecnie (2010) redaguje gazety samorządowe w trzech gminach i powiecie, współpracuje z warszawskim „Życiem Muzycznym” oraz „Archeologią żywą”.
Historyk z zamiłowania. Inicjator budowy i współtwórca projektu pomnika-obelisku poświęconego von Kleistowi, postawionego w 300 lecie urodzin, także pomysłodawca posadzenia przed kamieńską katedrą dębu dla upamiętnienia wejścia w XXI wiek, nazwanego „Otton”, a poświęconego św. Ottonowi biskupowi Bambergu - Misjonarzowi Pomorza. Autor następujących publikacji książkowych o tematyce historycznej: „Von Kleist powrócił do Kamienia”, „700 lat historii Golczewa”, „E.B. de Croy fundator organów w katedrze kamieńskiej”, „Tajna Operacja Wywiadu PRL - Szpital polowy 250 w Dziwnowie”, „Dziwnowski front 5.III.1945 – 4.V.1945”, „Monografia powiatu kamieńskiego 1815-2010”.
Podziel się swoimi wrażeniami i spostrzeżeniami na naszym Forum w dziale Historia Koszalina oraz Historia Pomorza. Jeśli znasz jakieś nieznane fakty lub ciekawostki, przekaż je nam wszystkim. Jeśli nie, włącz się do dyskusji, zaproponuj nowe tematy, zainteresuj się historię swojego miasta i regionu.
