Narodziny słowiańskiej Europy - Bibliografia

Zestawienie zawiera materiały, które udało mi się zebrać w postaci drukowanej i elektronicznej. Rzecz jasna nawet najnowsze wynalazki techniczne nie są w stanie zrekompensować ubytku źródeł, które w ciągu minionych stuleci padły pastwą żywiołów oraz człowieczego gniewu i nierozwagi. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że obraz spraw podnoszonych w szkicu o pradziejach Słowian, będzie mógł nabrać żywszych barw już niedługo. Liczę bowiem na to, że przyszłe kwerendy, np. w Bibliotece Watykańskiej oraz archiwach szwedzkich i rosyjskich, wydobędą na światło dzienne wiele prawdziwych skarbów. Tego sobie i miłośnikom Historii serdecznie życzę.

Adam Sengebusch

Źródła

• Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przełożył R. Grodecki, Wrocław 1996.
• Anonimowego notariusza króla Béli Gesta Hungarorum, Wstęp i przypisy R. Grzesik, Kraków 2006.
• Al.-Masudi, [w:] Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny, T. I, wydał i opracował T. Lewicki, Wrocław-Kraków 1956.
• Al-Baladuri [w:] Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny, T. I, wydał i opracował T. Lewicki, Wrocław-Kraków 1956.
• Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, T. I, Wa-wa 2001.
• Ammianus Marcellinus, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Anna Komnena, Aleksjada, T. I, Warszawa 1969.
• Annales Mettenses [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Annales q. d. Einhardi [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Anonim Raweński (Ravennatis Anonymi), Cosmographia w całości: Cosmographia.
• Bursztyn, (źródło).
• Cezar G.J., Pamiętniki o wojnie galickiej, [w:] Geografia antyczna, Wa-wa 1957.
• Chorografia Orozjusza w anglosaskim przekładzie króla Alfreda, [w:] G. Labuda, Źródła skandynawskie i anglosaskie do dziejów Słowiańszczyzny, Warszawa 1961.
• Conversio Bagoariorum et Carantanorum [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Cuda św. Dymitra [w:] Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian, opracowanie i komentarze A. Brzóstkowska i W. Swoboda, Poznań 1985.
• Dokument księcia bawarskiego Tassilona, [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Kasjodor i Jordanes, Historia gocka czyli scytyjska Europa, przekład i opracowanie E. Zwolski, Lublin 1984.
• Einhard, Życie Karola Wielkiego, 2002.
• Epitafium Bolesława Chrobrego. Nowy przekład, Kraków 2007, Epitafium...
• Familiennamen Register aus Insel Rügen, Familien...
• G. S. Trankwillus, Żywoty cezarów, przekład i opracowanie J. Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław 1972.
• Grzegorz I Wielki, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Geograf Bawarski, [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Grzegorz z Tours, Historia Franków, przetłumaczyli K. Liman i T. Richter, Kraków 2002.
• Guta saga, Rozdział I, s. 64-65, Londyn 1999, Guta saga.
• Helmolda Kronika Słowian, tłumaczenie J. Matuszewski, Warszawa 1974.
• Herodot, Dzieje, przełożył i opracował S. Hammer, Wa-wa 1954.
• Ibn Hurdadbeh [w:] Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny, wydał i opracował T. Lewicki, Wrocław-Kraków 1956.
• Ibn Rosteh, [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Izydor z Sewilli, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Jan Malalas, Chronografia [w:] Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Jan z Victring, O intronizacji księcia karynckiego [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Jana Długosza kanonika krakowskiego dziejów polskich ksiąg dwanaście, przekład K. Mecherzyńskiego, www.pbi.edu.pl.
• Kitab Al.-Mahasin Wa L-Addad, [w:] Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny, wydał i opracował T. Lewicki, Wrocław-Kraków 1956.
• Klaudiusz Ptolemeusz, Wstęp do geografii, [w:] Geografia antyczna, Wa-wa 1957.
• Klaudiusz Ptolemeusz, Zarys geografii [w:] Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, Poznań-Kraków 1952.
• Konstantyn Porfirogeneta, O zarządzie państwa, MPH, wyd. A. Bielowski.
• Konstantyn Porfyrogeneta, De administrando imperio, [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Tzw. II kontynuacja Fredegara, Greckie i łacińskie źródła do dziejów Słowian, przełożył i opracował M. Plezia, Kraków-Poznań 1952.
• Kosmasa Kronika Czechów, 2004, www.zrodla.historyczne.prv.pl.
• Kronika Thietmara, tłumaczenie, wstęp i przypisy M. Jedlicki, Kraków 2005.
• Kroniki staroruskie, opracował F. Sielicki, Warszawa 1987.
• Laskaris Kananos, [w:] G. Labuda, Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny zachodniej, T.II, Poznań 1964.
• Lisch G., Geschichte Comthurei Kraak und der Priorei Eixen, www.portal.hsb.hs-wismar.de
• Liudprand z Kremony, Wiek V-XV w źródłach, opracowanie: M. Sobańska-Bondaruk i S. B. Lenard, Warszawa 2003.
• Mapa Tabula Peutingeriana, Pars VIII, Tabula...
• Mapa Tabula Peutingeriana, Pars IX, Tabula...
• Marek Antoninus Filozof (Aureliusz), [w:] Historycy Cesarstwa Rzymskiego, przełożyła i opracowała H. Szelest, Warszawa 1966.
• Menander [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Menander [w:] Greckie i łacińskie źródła do dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Kraków-Poznań 1952.
• M. Miechowita, Opis Sarmacji Azjatyckiej i Europejskiej, przełożył i komentarzem opatrzył T. Bieńskowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1972.
• Nepos Cornelius, Exempla, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Nicefor, Opuscula historica [w:] Greckie i łacińskie źródła do dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Kraków-Poznań 1952.
• O daninach Słowian zamieszkałych we włościach klasztoru w Fuldzie w VIII i IX w., [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Paisij Chilendarski, Słowianobułgarska historia, Warszawa 1981.
• Paweł Diakon, Historia rzymska. Historia Longobardów, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył I. Lewandowski, Warszawa 1995.
• Plinius Secundus, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Pomorze Zachodnie w żywotach Ottona, Warszawa 1979, opracowanie J. Wikarjak.
• Pomponius Mela, O położeniu świata, zob.: Geografia antyczna, Warszawa 1957.
• Pop Duklanin, Historia królestwa Słowian czyli latopis popa Duklanina, Warszawa 1988.
• Powieść minionych lat (PML), przełożył i opracował F. Sielicki, Wrocław 1999.
• Powieść o Walgierzu z Tyńca i o Wisławie z Wiślicy, [w:] G. Labuda, Źródła, sagi i legendy do najdawniejszych dziejów Polski, Poznań 1958.
• Priskos z Panion, Historia, [w:] Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian, opracowanie i komentarze A. Brzóstkowska i W. Swoboda, Poznań 1985.
• Prokopiusz z Cezarei, O wojnach, [w:] Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian, opracowanie i komentarze A. Brzóstkowska i W. Swoboda, Poznań 1985.
• Prokopiusz z Cezarei, Historia wojen, [w:] Greckie i łacińskie źródła do dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracowa M. Plezia, Kraków-Poznań 1952.
• Prokopiusz z Cezarei, Historia sekretna, przełożył, wstępem i przypisami opatrzył A. Konarek, Warszawa 1969.
• Psellos Michał, Kronika, opracował O. Jurewicz, Wrocław 2005.
• Pseudo-Cezariusz z Nazjanzu, [w:] Greckie i łacińskie źródła do dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Kraków-Poznań 1952.
• Pseudo-Maurycy, Taktyka [w:] Greckie i łacińskie źródła do dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Kraków-Poznań 1952.
• Ślady osadnictwa słowiańskiego między Menem a Radęcą w dokumentach karolińskich, [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Tabula Peutingeriana, [w:] Greckie i łacińskie źródła do dziejów Słowian, przełożył i opracował M. Plezia, Kraków-Poznań 1952 oraz Tabula Peutingeriana.
• Tacyt, Germania, [w:] Dzieła, T. II, Warszawa 1957
• Teofylakt Simmokattes, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najdawniejszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Theophanes Homologetes, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najdawniejszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Thietmar, Kronika, przełożył i opracował M. Jedlicki, Kraków 2005.
• Tzw. Fredegar, [w:] G. Labuda, Pierwsze państwo słowiańskie. Państwo Samona. Pierwsze państwo słowiańskie, Poznań 1949 i Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna.
• Vibius Sequestr, [w:] Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Widsith, [w:] G. Labuda, Źródła skandynawskie i anglosaskie do dziejów Słowiańszczyzny, Warszawa 1961.
• Mistrza Wincentego Kronika Polska, Warszawa 1974, tłumaczenie, wstęp i komentarze K. Abgarowicz i B. Kürbis.
• Wynfrieth-Bonifacy, [w:] Greckie i łacińskie źródła do najdawniejszych dziejów Słowian, cz. I, przełożył i opracował M. Plezia, Poznań-Kraków 1952.
• Zosimos, Nowa historia, przekład H. Cichocka, opracowanie E. Wipszycka, Warszawa 1993.
• Życiorys opata Sturma z Fuldy (fragment), [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
• Żywot św. Konstantyna-Cyryla, przekład T. Lehr-Spławiński, [w:] Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian, Lublin 1991.
• Żywot św. Metodego, przekład T. Lehr-Spławiński, [w:] Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian, Lublin 1991.

Opracowania

• Antoniewicz W., Archeologiczne problemy związane z zagadnieniem Bałto-Słowian, [w:] Słowianie w dziejach Europy, Poznań 1974, s. 25-36.
• Bratkowski S., Pan Nowogród Wielki, Warszawa 1999.
• Babik Z., Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich, Kraków 2001.
• Banaszkiewicz J., Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Warszawa 2010.
• Banaszkiewicz J., Polskie dzieje bajeczne mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 2002.
• Bieniak J., Państwo Miecława, Warszawa 2010.
• Bogusławski W., Dzieje Słowiańszczyzny północno-zachodniej do połowy XIII w., Poznań 1888, www.wbc.poznan.pl
• Bogusławski W., Rys dziejów serbsko-łużyckich, Petersburg 1861, www.books.google.pl
• Boroń P., Kniaziowie, królowie, carowie… Tytuły i nazwy władców słowiańskich we wczesnym średniowieczu, Katowice 2010, Kniaziowie, królowie...
• Bratkowski S., Pan Nowogród Wielki, Warszawa 1999.
• Brown P., Świat późnego antyku, Warszawa 1991.
• Brückner A., Starożytna Litwa. Ludy i bogi, Olsztyn 1984
• Bujak F., Wenedowie na wschodnim wybrzeżu Bałtyku, Gdańsk-Bydgoszcz-Szczecin 1948.
• Bursche A., Rola źródeł numizmatycznych w studiach nad sytuacją osadniczą i kulturową na ziemiach polskich u schyłku starożytności, www.archeo.uw.edu.pl
• Cofta-Broniewska A., W poszukiwaniu społeczeństwa Kujaw, Inowrocław 1982.
• Curta F., The Making of the Slavs. History and Archaeology of the Lower Danube Region c. 500-700, Cambridge 2001.
• Czarnecki T., Gotisches im Wortschatz des Polnischen, Gotisches...
• Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, Warszawa 1967.
• Czekanowski J., Wstęp do historii Słowian, Poznań 1957.
• Czupkiewicz L., Pochodzenie i rasa Słowian, Wrocław 2002.
• Danow Ch., Trakowie, Warszawa 1987.
• Dąbrowski R., Zróżnicowanie antropologiczne populacji ludzkich z dorzecza Odry i Wisły w okresie wpływów rzymskich w świetle problemów etnogenezy Słowian, 2008, Zróżnicowanie...
• Demel J., Historia Rumunii, Wrocław 1986.
• Donat P., Reimann H., Willich C., Slawische Siedlung Und Landesausbau im nordwestlischen Mecklenburg, Stuttgart 1999, www.books.google.pl
• Eliade M., Traktat o religii, Warszawa 1966.
• Fridelówna T., Łapicz Cz., Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 1997.
• Galkina E., Danniki Chazarskowo kaganataw pismie cara Jusifa, Jakowa Krotova Biblioteka.
• Gansiniec R., Przegląd Zachodni, 1951.
• Gąssowski J., Dzieje i kultura dawnych Słowian, Warszawa 1964.
• Gąssowski J., Kultura pradziejowa na ziemiach Polski, Warszawa 1985.
• Gimbutas M., Bałty, liudi jantarnowo morja, gława 4. Bałty...
• Gimbutas M., The Balts, (źródło).
• Gimbutas M., Slavianie, (źródło).
• Godłowski K., Z badań nad zagadnieniem rozprzestrzenienia Słowian w V-VII w. n.e., Kraków 1979.
• Grabski A. F., Polska w opiniach obcych X-XIII w., Warszawa 1964.
• Hensel W., Polska starożytna, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988.
• Hertel J., Imiennictwo dynastii piastowskiej we wczesnym średniowieczu, Warszawa-Poznań-Toruń 1980.
• Historia i kultura ojczysta. Jedna przestrzeń w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, Materiały z Międzyuczelnianej
• Konferencji Naukowej, Sbornik naucznych trudow, Redakconnaja kollegja V.E. Voronin (otwietstwiennyj riedaktor) i dr. M.: MPGU, 2008. red. Vladimir Voronin, Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny w Moskwie, Moskwa 2008.
• Hoops J., Bech H., Geuerich D., Steuer H., Reallexikon der germanischen Altertumskunde, Berlin 2006, www.books.google.pl/books
• Indo-european etymological dictionary, www.iedo.brillonline.nl/dictionaries/
• Jagodziński G., Koncepcje pochodzenia Słowian, Językoznawstwo.
• Jakowenko N., Historia Ukrainy do 1795 r., Warszawa 2011.
• Jażdżewski K., Atlas do pradziejów Słowian, Łódź 1949.
• Jenkins P., Wojny w imieniu Jezusa, Warszawa 2011.
• Kahl H. D., Der Ostseeslawische Kultstrand bei Ralswiek auf Rügen (8.-10. Jh.), Ser Ostseeslawische...
• Kałużyński S., Tradycje i legendy ludów tureckich, Warszawa 1986.
• Köbler G., Gotisches Wörtrbuch, www.koeblergerhard.de
• Kokowski A., Archeologia Gotów, Lublin 1999.
• Kosman M., Litwa pierwotna. Mity, legendy, fakty, Warszawa 1989.
• Kostrzewski J., Prasłowiańszczyzna. Zarys dziejów i kultury Prasłowian, Poznań 1946.
• Kultury i ludy dawnej Europy, Praca zbiorowa pod redakcją S. K. Kozłowskiego, Warszawa 1981.
• Kunstmann H., Die Slawen: ihr Name, ihre Wanderung nach Europe und Anfäge der russischen Geschichte in historisch onomasticher Sicht, www.books.google.pl
• Kurbis B., Epitafium Bolesława Chrobrego. Analiza literacka i historyczna, Roczniki Historyczne 1990.
• Kurze Geschichte Siebenburgens, red. Bela Kopeczi, Budapest 1989/1990, www.mek.niif.hu
• Labuda G., Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny zachodniej, T. I, Poznań 19..
• Labuda G., Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny zachodniej, T. II, Poznań 1964.
• Labuda G., Pierwsze państwo słowiańskie. Państwo Samona, Poznań 1949.
• Labuda G., Źródła, sagi i legendy do najdawniejszych dziejów Polski, Poznań 1958.
• Lang D. M., Bułgarzy, Warszawa 1983.
• Leciejewicz L., Normanowie, Wrocław 1979.
• Lehmann W. P., A Gothic etymological dictionary, Leida 1986, www.books.google.pl
• Lehr-Spławiński T., Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1951.
• Lehr-Spławiński T., O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian, Poznań 1946.
• Lehr-Spławiński T., Plemiona słowiańskie nad Łabą i Odrą w wiekach średnich, Katowice-Wrocław 1947.
• Lewandowski J., Historia Estonii, Wrocław-Warszawa-Kraków 2002.
• Łowmiański H., Początki Polski, T. I-V, Warszawa 1964-1973.
• Łowmiański H., Studia nad dziejami Słowiańszczyzny, Polski i Rusi w wiekach średnich, Poznań 1986.
• Łowmiański H., Zagadnienie roli Normanów w genezie państw słowiańskich, Warszawa 1957.
• Magidowicz I.P. i W.I., Historia poznania Europy, Warszawa 1974.
• Mała encyklopedia kultury antycznej, Warszawa, 1983.
• Mango C., Historia Bizancjum, Gdańsk 1997.
• Mańczak W., Praojczyzna Słowian, Wrocław 1981.
• Materna I., Ribbe W., Adamy K., Brandenburgische Geschichte, Berlin 1995, www.books.google.pl
• Mączyńska M., Wędrówki ludów. Historia niespokojnej epoki IV i V wieku, Warszawa-Kraków 1996.
• Michas U., Slawen und Germanen im Berliner Raum, Slaven...
• Milewski T., Zarys językoznawstwa ogólnego, cz. II, Lublin-Kraków 1948.
• Miśkiewicz B., Najstarsze sposoby prowadzenia działań wojennych Słowian [w:] Słowianie w dziejach Europy, Poznań 1974, s. 41-49.
• Moczulski L., Narodziny Międzymorza: Ukształtowanie ojczyzn, powstanie państw oraz układy geopolityczne wschodniej części Europy w późnej starożytności i we wczesnym średniowieczu, Warszawa 2007, www.books.google.com
• Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, cz. I, Kraków 1929.
• Moszyński K., O sposobach badania kultury materialnej Prasłowian, Wrocław 1962.
• Moszyński K., Pierwotny zasiąg języka prasłowiańskiego, Wrocław 1957.
• Nagrodzka-Majchrzyk T., Geneza miast u dawnych ludów tureckich (VII-XII w.), Wrocław 1978.
• Nalepa J., Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Podstawy jedności i jej rozpad, Poznań 1968.
• Names of staff of priory in Dimiš at Ostrihom 1134, Names...
• Namysłowski W., Historyczny zarys ustroju Policy - autonomicznego obszaru w Dalmacji, Toruń 1956.
• Napolskich V.V., Balto-sljanskij jazykowoj komponient w Niżniem Prikamje w sier. I tys. n.e., Balto-sljanskij...
• Natanson-Leski J., Zarys granic i podziałów Polski najstarszej, Wrocław 1953.
• Nawrocki A., Szamanizm i Węgrzy, Warszawa 1988.
• Ochmański J., Historia Litwy, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.
• Ochmański J., Litewska granica etniczna na wschodzie od epoki plemiennej do XVI wieku, http://www.laborunion.lt.
• Okulicz-Kozaryn Ł., Dzieje Prusów, Wrocław 1997.
• Otrębski J., Słowianie - rozwiązanie odwiecznej zagadki ich nazw, Poznań 1947.
• Panic I., Początki Węgier. Polityczne aspekty formowania się państwa i społeczeństwa węgierskiego w końcu IX i w pierwszej połowie X wieku, Cieszyn 1995.
• Parczewski M., Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce, Kraków 1988.
• Paszkiewicz H., Początki Rusi, Kraków 1996.
• Paszkiewicz H., Wzrost potęgi Moskwy, Kraków 2000.
• Pawlas Sz., O etnogenezie Madziarów, czyli o pochodzeniu Węgrów, O etnogenezie...
• Persowski F., Studia nad pograniczem polsko-ruskim w X-XI wieku, Wrocław-Warszawa-Kraków 1962.
• Petrič R., www.drevnosti.org
• Piontek J., Archeologiczne rekonstrukcje procesu etnogenezy Słowian a ustalenia antropologii fizycznej, Archeologiczne...
• Podhorodecki L., Dzieje Kijowa, Warszawa 1982.
• Popowska-Taborska H., Wczesne dzieje Słowian w świetle ich języka, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991.
• Prinz F., Niemcy - narodziny państwa, Warszawa 2007.
• Przekop E., Rzym - Konstantynopol, Olsztyn 1987.
• Rajmana J., Osadnictwo Wielkiej Niziny Węgierskiej, Warszawa-Kraków 1975.
• Robak Z., Wczesnośredniowieczny wóz w Polsce, Wczesnośredniowieczny...
• Roesdahl E., zob.: Historia wikingów, Gdańsk 1996.
• Rostafiński J., O pierwotnych siedzibach i gospodarstwie Słowian w przedhistorycznych czasach, Kraków 1908.
• Roszko J., Kolebka Siemowita, 1974.
• Rozmus D., Saqaliba: Słowianie w Maghrebie, Saqaliba...
• Rozwadowski J., Studia nad nazwami wód słowiańskich. Prace Onomastyczne 1948.
• Rozwadowski J., Wybór pism. II. Językoznawstwo indoeuropejskie, Warszawa 1961.
• Rudnicki M., Dalsze dane do zasiedzenia Słowian w dorzeczu Wisły i Odry, Slavia Occidentalis, XII.
• Rudnicki M., Nazwy Słowian w dokumentach niemieckich, Slavia Occidentalis, VII.
• Rybakow B., Pierwsze wieki historii Rusi, Warszawa 1983.
• Rymut K., Nazwy miast Polski, Wrocław 1980.
• Sauer C. O., Rolnictwo, jego początki i rozprzestrzenianie się, Warszawa 1960.
• Schich W., Zum Ausschluß der Wenden aus den Zünften nord- und ostdeutscher Städte im späten Mittelalter, [w:] Nationale, etnische Minderheiten und regionale Identitäten in Mittelalter und Neuzeit, red. A. Czacharowski, Toruń 1994.
• Sengebusch A., Germanie na ziemiach polskich w zaraniu średniowiecza, www.historycy.org
• Sengebusch A., Wspomnienia o Słowianach połabskich, www.koszalin7.pl
• Ševčenko I., Misje religijne z perspektywy Bizancjum [w:] Chrześcijaństwo Rusi Kijowskiej, Białorusi, Ukrainy i Rosji, Kraków 1997.
• Siatkowska E., Rodzina języków zachodnio-słowiańskich, Warszawa 1992.
• Siedov V.V., Goliad, (źródło).
• Siedov V.V., Anty, [w:] Etnosocjalnaja i politijejskaja struktra ranfieodlnych slawjanskich gosudarstw i narodnostiej, Moskwa 1987.
• Slawjanie i skandinawy, praca zbiorowa, Slawjanie...
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Wa-wa 1880-1902, Słownik...
• Słownik kultury antycznej, red. L. Winniczuk, Warszawa 1986.
• Słownik Starożytności Słowiańskich (SSS), T. I, II, IV, V, VI, VII, VIII.
• Starostin P.N., Imienkowskaja kultura, Imienkowskaja...
• Steinacher R., Studien zur vandalischen Geschichte. Die Gleichsetzung der Etnonyme Weneden, Slawen und Wandalen vom Mittelalter bis ins 18. Jahrhundert, Wien 2002.
• Stronczyński K., Dawny grobowiec Bolesława Chrobrego w Poznaniu, Warszawa 1887.
• Strzelczyk J., Goci. Rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984.
• Strzelczyk J., Słowianie i Germanie w Niemczech środkowych we wczesnym średniowieczu, Poznań 1976.
• Strzelczyk J., Słowianie połabscy, Poznań 2002.
• Strzelczyk J., Szkice średniowieczne, Poznań 1987.
• Strzelczyk J., Zapomniane narody Europy, Wrocław 2006.
• Sulimirski T., Sarmaci, Warszawa 1979.
• Słuszkiewicz E., Pradzieje i legendy Indii, Warszawa 1980.
• Szafarzyk P. J., Słowiańskie Starożytności, Poznań 2003.
• Ślaski K., Stosunki krajów skandynawskich z południowo-wschodnim wybrzeżem Bałtyku od VI do XII w. [w:] Przegląd Zachodni, 1952.
• Świat Bizancjum, T. I, Kraków 2011.
• Świat Bizancjum, T. II, Kraków 2011.
• Taszycki W., Rozprawy i studia polonistyczne, Wrocław 1958.
• Tautavičius A., Epoka brązu i początek epoki żelaza (XVI-I w p.n.e.) oraz Okres rzymski (I-IV w.), [w:] Starożytności Litwy, Warszawa 1994.
• Tichomirow M., Rosja średniowieczna na szlakach międzynarodowych, Warszawa 1976.
• Topper U., Entstehung des Slawentums. Zeitraffung bei der Slawengenese, Zuerst veröffentlicht in Zeitensprünge 4/95.
• Tretjakow P., Plemiona wschodnio-słowiańskie, Warszawa 1949.
• Tryjarski E., In confinibus Turcarum. Szkice turkologiczne, Warszawa 1995.
• Tryjarski E., Kultura ludów tureckich w świetle przekazu Mahmuda z Kaszgaru (XI w.), Warszawa 1993.
• Tymieniecki K., Ziemie polskie w starożytności. Ludy i kultury najdawniejsze, Poznań 1951.
• Tyszkiewicz L. A., Barbarzyńcy w Europie, Wrocław 2007.
• Tyszkiewicz L. A., Hunowie w Europie, Wrocław 2004.
• Uchow S., Czepca i zagadnienie udmurckie, Czepca...
• Ułaszyn H., Praojczyzna Słowian, Łódź 1959.
• Urbańczyk P., Słowianie tu byli, Newsweek nr 47/03
• Urbańczyk S., Periodyzacja dziejów polskiego języka literackiego, Periodyzacja...
• Váňa Z., Świat dawnych Słowian, Warszawa 1985.
• Vasmer M., Die Slawen in Griechenland, Lipsk 1974, www.kroraina.com
• Wachowski K., Słowiańszczyzna zachodnia, Poznań 1950.
• Wasilewski T., Bizancjum i Słowianie w IX wieku, Warszawa 1972.
• Wielowiejski J., Na drogach i szlakach Rzymian, Warszawa 1984.
• Wittmann J., Die Daglinger/"Piasten" und die germanische Kontinuität, Wiedeń 1990.
• Wojna R., Wielki świat nomadów, Warszawa 1983.
• Wojtach Łukasz, Ochłodzenie klimatu a historia, Muzeum Historii Polski. Ochłodzenie...
• Wolfram H., Germanie, Kraków 1996.
• Wolfram H., Historia Gotów, Warszawa-Gdańsk 2003.
• Woprosy driewniej istorii wołgo-kamja, Kazań 2001, praca zbiorowa, Woprosy...
• Zabrocki L., Wspólnoty komunikatywne w genezie i rozwoju języka niemieckiego, cz. I, Wrocław 1963.
• Zając J., Od Wenetów do Rzymian, Toruń 1991.
• Zakrzewski K., Historia Bizancjum, Kraków 2007.
• Zerbini L., Starożytne miasto rzymskie. Historia i życie codzienne, przekład A. Brzóska, Warszawa 2008.
• Żih M.I., Ranje sławianie w sriedniem Powołżie, www.box.com